Ngày 18/12/2025, Hội nghị Khoa học Quốc tế ISVS-14 – International Seminar on Vernacular Settlements đã diễn ra tại Trường Đại học Công nghệ TP.HCM (HUTECH – Cơ sở Thủ Đức), quy tụ hơn 100 đại biểu, học giả, kiến trúc sư, nhà nghiên cứu và giảng viên đến từ Việt Nam và nhiều quốc gia trong khu vực.
Hội nghị do HUTECH phối hợp cùng Hiệp hội Thiết kế TP.HCM (VDAS) tổ chức, nằm trong chuỗi hội nghị học thuật quốc tế uy tín của International Society for the Study of Vernacular Settlements (ISVS). Với chủ đề “Hiểu về Di sản, Văn hoá Bản địa và Tham gia vào Thiết kế”, ISVS-14 hướng đến việc nhìn nhận lại giá trị của kiến trúc bản địa trong bối cảnh phát triển đô thị và thiết kế đương đại.
Phát biểu khai mạc hội nghị, GS.TS. Lê Văn Cảnh – Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ TP.HCM nhấn mạnh ý nghĩa của việc Việt Nam đăng cai ISVS-14 trong bối cảnh các vấn đề về đô thị hóa, môi trường và bản sắc đang đặt ra nhiều thách thức cho ngành kiến trúc – thiết kế. Theo ông, di sản kiến trúc bản địa không chỉ là đối tượng nghiên cứu học thuật mà còn là nguồn lực quan trọng cho tư duy thiết kế bền vững.
Trong bài phát biểu khai mạc, ông Hồ Tấn Dương – Chủ tịch Hiệp hội Thiết kế TP.HCM (VDAS) khẳng định ISVS-14 là diễn đàn học thuật có ý nghĩa đặc biệt, nơi các nhà nghiên cứu, kiến trúc sư và nhà thiết kế cùng đối thoại, chia sẻ tri thức nhằm tái định vị vai trò của di sản bản địa trong thực hành thiết kế đương đại. Ông cũng nhấn mạnh vai trò kết nối của VDAS trong việc thúc đẩy trao đổi học thuật quốc tế và lan tỏa các giá trị thiết kế bền vững tại Việt Nam.
 |
| Phiên toàn thể: Những góc nhìn từ học giả quốc tế và Việt Nam |
Phiên báo cáo toàn thể của ISVS-14 được chủ trì bởi GS. Ranjith Dayaratne (Asian School of Knowledge, Melbourne, Australia) – học giả uy tín trong lĩnh vực nghiên cứu kiến trúc bản địa. Trong keynote mở đầu, ông nhấn mạnh rằng kiến trúc bản địa không phải là di sản “đóng băng” của quá khứ, mà là hệ tri thức sống, được hình thành từ sự thích nghi lâu dài giữa con người, thiên nhiên và văn hóa. Theo ông, thiết kế đương đại cần tiếp cận di sản bản địa như một nguồn cảm hứng để kiến tạo các giải pháp nhân văn và bền vững cho tương lai.
Tiếp nối chương trình, ThS. KTS Nguyễn Thu Phong – Phó Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam – trình bày tham luận với chủ đề “Sáng tạo kiến trúc bền vững từ văn hóa bản địa”. Bài trình bày nhấn mạnh việc kế thừa các giá trị cốt lõi của kiến trúc truyền thống như vật liệu địa phương, tổ chức không gian và mối quan hệ giữa kiến trúc với cảnh quan, đồng thời chuyển hóa những yếu tố này bằng tư duy thiết kế đương đại để tạo nên các giải pháp kiến trúc bền vững, phù hợp với bối cảnh khí hậu và xã hội Việt Nam.
Trong keynote thứ ba, ông Nripal Adhikary – Nhà sáng lập ABARI (Nepal) mang đến những ví dụ thực tiễn về việc ứng dụng kiến trúc bản địa, đặc biệt là vật liệu tre và đất, vào các công trình giáo dục và cộng đồng tại Nepal. Bài trình bày cho thấy kiến trúc bản địa không chỉ mang giá trị văn hóa mà còn là giải pháp hiệu quả về kinh tế, môi trường và khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu.
Khép lại phiên toàn thể, PGS.TS.KTS. Nguyễn Hạnh Nguyên – Trường Đại học Nguyễn Tất Thành trình bày tham luận “Di sản bị lãng quên và ký ức cộng đồng tại lõi trung tâm lịch sử TP.HCM”. Bài nghiên cứu đặt ra vấn đề về những công trình chưa được xếp hạng di sản nhưng có giá trị lớn trong ký ức và đời sống cộng đồng đô thị, từ đó đề xuất cách tiếp cận bảo tồn gắn với ký ức cộng đồng và phát triển bền vững.
Theo Ban Tổ chức, ISVS-14 năm nay đã tiếp nhận hơn 100 bài nghiên cứu và báo cáo khoa học đến từ 07 quốc gia/vùng lãnh thổ và 25 trường đại học, viện nghiên cứu trong và ngoài nước. Các tham luận được trình bày tại 01 phiên toàn thể và 04 phiên song song, xoay quanh các chủ đề: kiến trúc bản địa, di sản đô thị, thiết kế bền vững, vật liệu truyền thống, cũng như mối quan hệ giữa cộng đồng và không gian sống.
Quy mô học thuật này cho thấy sức hút ngày càng lớn của các nghiên cứu về di sản và kiến trúc bản địa trong bối cảnh toàn cầu, đồng thời khẳng định vai trò của Việt Nam như một điểm đến học thuật trong mạng lưới ISVS.
Kết nối học thuật – hướng đến phát triển bền vững
Bên cạnh các phiên báo cáo, ISVS-14 còn tổ chức Triển lãm đồ án sinh viên, thu hút 36 tác phẩm thuộc nhiều lĩnh vực như kiến trúc, nội thất, thiết kế sản phẩm, đồ họa, thời trang và di sản văn hóa. Các đồ án cho thấy sự quan tâm ngày càng rõ nét của thế hệ trẻ đối với các vấn đề di sản, bản sắc và thiết kế gắn với bối cảnh địa phương.
Kết thúc hội nghị, Ban Tổ chức khẳng định ISVS-14 không chỉ là một sự kiện học thuật, mà còn là nền tảng kết nối tri thức quốc tế, góp phần thúc đẩy đối thoại liên ngành và định hình các hướng tiếp cận mới cho kiến trúc – thiết kế trong tương lai. Từ di sản bản địa đến thiết kế đương đại, ISVS-14 mở ra những gợi ý quan trọng cho hành trình phát triển bền vững của đô thị và cộng đồng.
 | ||
|
Bên cạnh các phiên thảo luận học thuật, ISVS-14 còn tổ chức Lễ trao giải Triển lãm Nghiên cứu Sinh viên, nhằm ghi nhận những đồ án xuất sắc khai thác hiệu quả các giá trị kiến trúc bản địa, di sản và bối cảnh văn hóa trong tư duy thiết kế đương đại.
Ban Giám khảo đã trao 02 Giải Nhì cho:
● Cao Chánh Nghị – Trường Đại học Công nghệ TP.HCM (HUTECH), với đồ án Quang Tri War Remnants Museum, khai thác ký ức lịch sử và không gian trưng bày như một hình thức kể chuyện kiến trúc.
● Nguyễn Mạnh Cường – Trường Đại học Duy Tân, với đồ án 3D Game Environment Design – “KOKORO”, ứng dụng tư duy thiết kế không gian và kể chuyện trong môi trường số.
Bên cạnh đó, 03 Giải Khuyến khích được trao cho:
● Hồ Phước Thiên – Trường Đại học Tôn Đức Thắng, với đồ án Interior Design of the Vietnamese Heroic Mothers Museum.
● Ngô Thị Phương Thảo – Trường Đại học Duy Tân (Đà Nẵng), với đồ án Game Artbook Design: ECHORA.
● Trần Thị Hồng Hạnh – Trường Đại học Tôn Đức Thắng, với đồ án TỊNH LIÊN.
Các đồ án đoạt giải cho thấy sự đa dạng trong cách tiếp cận di sản, từ kiến trúc, nội thất đến thiết kế số và nghệ thuật thị giác, đồng thời phản ánh mối quan tâm ngày càng rõ nét của thế hệ trẻ đối với các giá trị bản địa trong bối cảnh sáng tạo đương đại.
Bài viết đóng góp, xin gửi về:
leanhpv@gmail.com
